भारतीय संविधानाचा अमृत महोत्सवी वर्ष चालू असून संविधान हा आपल्या देशाचा आत्मा आहे,आणि याच संविधानाने भारताला लोकशाही पद्धतीचे प्रजासत्ताक बनवले. २६ जानेवारी १९५० रोजी संविधान लागू झाल्यापासून प्रजासत्ताक दिन साजरा केला जातो,ज्यामुळे भारताला आपली स्वतःची ओळख निर्माण करता आली. भारतीय संविधानाने आपल्याला मूलभूत हक्क दिले आहेत,पण त्याचसोबत काही कर्तव्येही नागरिकांसाठी निर्धारित केली आहेत.अमृत महोत्सवी वर्षात, प्रजासत्ताक दिनानिमित्ताने नागरिक म्हणून आपली कर्तव्ये ओळखणे आणि त्याचे पालन करणे हे खूप महत्त्वाचे आहे. भारतीय संविधानाच्या ५१A अनुच्छेदामध्ये मूलभूत कर्तव्ये नमूद करण्यात आली आहेत.या कर्तव्यांचे पालन प्रत्येक भारतीय नागरिकाने प्रामाणिकपणे केले पाहिजे.खाली भारतीय नागरिकांच्या प्रमुख कर्तव्यांचे उल्लेख केले आहेत: संविधान आणि राष्ट्रीय प्रतीकांचा आदर करणे,संविधानाचे पालन करणे आणि त्याच्या आदर्शांचे रक्षण करणे हे प्रत्येक नागरिकाचे प्रथम कर्तव्य आहे. राष्ट्रीय ध्वज,राष्ट्रगीत आणि राष्ट्रचिन्हांचा सन्मान करणे अनिवार्य आहे.सार्वभौमत्व आणि एकात्मता टिकवणे,देशाची स्वतंत्रता,एकता,आणि अखंडता यांचे रक्षण करणे हे प्रत्येक नागरिकाचे कर्तव्य आहे. देशातील विविधतेमध्ये एकतेची भावना जोपासणे गरजेचे आहे. शांतता आणि सामाजिक सलोखा राखणे,धर्म,भाषा,किंवा जात यामुळे निर्माण होणारे वाद टाळणे आणि समाजात शांतता प्रस्थापित करणे. निसर्गसंपत्ती,जंगल,आणि जलस्रोतांचे रक्षण करणे. प्लास्टिक टाळणे,झाडे लावणे, आणि प्रदूषण कमी करणे हे प्रत्येक नागरिकाचे कर्तव्य आहे. आपल्या पाल्यांना शिक्षण मिळवून देणे हे प्रत्येक पालकाचे कर्तव्य आहे.शिक्षणामुळे समाजात प्रगतीची वाट उघडते आणि नागरिकांमध्ये जागरूकता निर्माण होते.गरज पडल्यास देशासाठी त्याग करण्याची तयारी ठेवणे.भ्रष्टाचार,फसवणूक, आणि अन्याय यांना विरोध करणे,वैज्ञानिक दृष्टिकोन आणि संशोधनाला प्रोत्साहन देणे. अंधश्रद्धा आणि चुकीच्या रूढी-परंपरांचा विरोध करणे. आपल्या देशाच्या समृद्ध सांस्कृतिक आणि ऐतिहासिक वारशाचे रक्षण करणे.विविध कला,परंपरा,आणि स्थानिक संस्कृतींना प्रोत्साहन देणे.अमृत महोत्सवी वर्षात,आपल्या देशाच्या प्रगतीसाठी प्रत्येक नागरिकाने पुढील जबाबदाऱ्या पार पाडाव्यात.मतदानाचा हक्क प्रामाणिकपणे बजावणे, सुशासन आणि पारदर्शकता निर्माण करण्यासाठी जबाबदार नेत्यांची निवड करणे,स्वच्छता राखणे आणि इतरांनाही स्वच्छतेचे महत्त्व पटवून देणे.ऊर्जा वाचवणे,पुनर्वापराची सवय लावणे,आणि निसर्गसंवर्धनाला प्राधान्य देणे. देशविरोधी कृतींचा विरोध करणे आणि देशाच्या सुरक्षेसाठी सतर्क राहणे,जात, धर्म,भाषा किंवा प्रांतीयवाद यापलीकडे जाऊन,सर्व भारतीय एक आहेत हे अधोरेखित करणे. भारतीय संविधानाचा अमृत महोत्सव म्हणजे आपल्या हक्कांसोबत कर्तव्यांची जाणीव करून घेण्याचा सुवर्णयोग आहे. प्रजासत्ताक दिन साजरा करताना,आपले कर्तव्य निभावणे हेच संविधानाच्या आदराचे आणि देशाच्या प्रगतीसाठी योगदानाचे खरे उदाहरण ठरेल.कर्तव्य निभावा,देश घडवा या विचारांनी प्रेरित होऊन,आपण सर्वांनी भारतीय संविधानाच्या आदर्शांनुसार वागणे गरजेचे आहे. देशाच्या सर्वांगीण विकासासाठी आपल्या कर्तव्यांचे पालन करणे हीच आपल्या संविधानासाठी उपयुक्त आहे.
More Stories
संचालिका सौ.अंजली मोहेकर यांची विद्याभवन प्राथमिक विद्यामंदिरास सदिच्छा भेट
मोहेकर महाविद्यालयात ग्रंथालय शास्त्राच्या राष्ट्रीय चर्चासत्राचे आयोजन
भीमराव दादा सत्यवचनी व्यक्तिमत्व होतं – डॉ. माणिक डिकले